Zdrowy styl życia może zrównoważyć wpływ genów skracających życie

Poligenowa ocena ryzyka (PRS) pozwala ocenić wpływ wielu genów jednocześnie na ryzyko choroby czy zgon i określić ogólną predyspozycję genetyczną danej osoby do dłuższego lub krótszego życia.

Aby sprawdzić, na ile zdrowy styl życia może je wydłużyć, pomimo obciążeń genetycznych, naukowcy z Zhejiang University School of Medicine w Hangzhou (Chiny) przeprowadzili analizę (https://ebm.bmj.com/content/early/2024/04/16/bmjebm-2023-112583), wykorzystując dane z badania, w którym wzięło udział łącznie 353 742 dorosłych, zarejestrowanych w brytyjskim Biobanku w latach 2006–2010, a których stan zdrowia monitorowano do 2021 r.

Na podstawie danych z badania kohortowego LifeGen uzyskano ocenę ryzyka wielogenowego dla: prawdopodobnie długiego życia (20 proc. uczestników), średnio długiego (60 proc.) i krótkiego (20 proc.).

Zdrowy styl życia oznaczał niepalenie, umiarkowaną konsumpcję alkoholu, regularną aktywność fizyczną, właściwą masę ciała, odpowiedni sen i zdrowa dietę. Na podstawie danych z amerykańskiego badania NHANES badanych podzielono na kategorie: korzystny styl życia (23 proc. użytkowników), średnio korzystny (56 proc.) i niezdrowy (22 proc.).

W ciągu trwającego prawie 13 lat okresu obserwacji zmarło 24 239 spośród uczestników badania.

Niezależnie od stylu życia osoby genetycznie predysponowane do krótkiego życia były o 21 proc. bardziej narażone na wcześniejszy zgon niż osoby genetycznie predysponowane do długiego życia.

Jeśli chodzi o osoby prowadzące niekorzystny tryb życia, ryzyko przedwczesnej śmierci było o 78 proc. większe w porównaniu z osobami prowadzącymi korzystny tryb życia, niezależnie od predyspozycji genetycznych.

W przypadku osób o wysokim genetycznym ryzyku skrócenia życia, które prowadziły niekorzystny tryb życia, ryzyko śmierci było dwukrotnie większe w porównaniu z osobami genetycznie predysponowanymi do długiego życia i prowadzącymi korzystny dla zdrowia tryb życia.

Na optymalny styl życia składają się w szczególności cztery czynniki: rzucenie palenia, regularna aktywność fizyczna, odpowiedni sen w nocy i zdrowa dieta.

Ponieważ chodzi o badania obserwacyjne, nie można wyciągnąć żadnych ostatecznych wniosków na temat przyczyny i skutku.

Są też rozmaite ograniczenia. Na przykład styl życia oceniano tylko w jednym momencie, a przecież wybory dotyczące stylu życia różnią się w zależności od wieku. Ponadto wszyscy uczestnicy badania mieli europejskie pochodzenie, co może ograniczać możliwość uogólniania wyników. Jednak zdaniem badaczy uzyskane wyniki wskazują, że genetyczne ryzyko skrócenia długości życia może zostać zmniejszone przez zdrowy tryb życia o około 62 proc.

Jak sugerują autorzy, osoby z wysokim genetycznym ryzykiem skrócenia długości życia mogą w wieku 40 lat wydłużyć swoją średnią długość życia o prawie 5,5 roku - prowadząc zdrowy tryb życia. Dodają, że biorąc pod uwagę tendencję do utrwalania się nawyków związanych ze stylem życia przed osiągnięciem wieku średniego, profilaktykę należałoby jednak zaczynać wcześniej.

„Polityka zdrowia publicznego mająca na celu promocję zdrowego stylu życia stanowiłaby skuteczne uzupełnienie konwencjonalnej opieki zdrowotnej i łagodziłaby wpływ czynników genetycznych na długość życia człowieka” - podsumowują naukowcy. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ bar/