Międzynarodowy Dzień Celiakii

Czym jest celiakia?

Celiakia, nazywana też chorobą trzewną, to schorzenie autoimmunologiczne o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się nietolerancją glutenu, czyli białka zawartego w zbożach – w pszenicy, życie i jęczmieniu.

Działający toksycznie na organizm chorego gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, czyli wypustek błony śluzowej, które zwiększają powierzchnię jelita i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone, a to prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych, bardzo często spoza układu pokarmowego.

U kogo się obajwia?

Celiakia to częsta choroba, dotykająca co najmniej 1% Polaków. Zazwyczaj pojawia się w dzieciństwie lub u osób między 30. a 50. rokiem życia. Kobiety są dwukrotnie bardziej narażone na celiakię. Wielu chorych nie zdaje sobie sprawy z tego, że chorują.

Objawy

Nie ma standardowego zestawu objawów sugerujących celiakię. Choroba może przejawiać się tylko jednym lub wieloma symptomami. Podobnie jest z ich nasileniem, które u każdego chorego może być różne. Objawy, które mogą wskazywać na celiakię, to:

• bóle i wzdęcia brzucha, wymioty
• przewlekła lub nawracająca biegunka, zaparcia
• utrata masy ciała, chudnięcie (nie zawsze – osoby z celiakią czasami bywają otyłe)
• ciągłe zmęczenie, osłabienie organizmu, częste infekcje
• zaburzenia rozwoju u dzieci, niski wzrost
• trudna w leczeniu anemia
• zaburzenia neurologiczne (ataksja, neuropatia obwodowa, czyli chorób układu nerwowego, która charakteryzuje się m.in. zaburzeniami czucia lub zaburzeniami ruchowymi.), depresja
• podwyższony poziom cholesterolu
• niedobory witamin i składników mineralnych
• afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej
• niedorozwój szkliwa zębowego
• uporczywe bóle głowy
• osteoporoza, częste złamania, bóle kości, mięśni i stawów
• problemy ze skórą, swędzące wysypki (choroba Dühringa)
• nawracające poronienia, problemy z płodnością
• współistniejące choroby autoimmunologiczne (np. cukrzyca typu I, choroby tarczycy, stawów i wątroby, niedobór IgA) i genetyczne (np. zespół Downa, Turnera, Williamsa).

Leczenie

Nietolerancja glutenu jest stanem dożywotnim. Jedynym sposobem leczenia celiakii jest ścisła dieta bezglutenowa, która eliminuje objawy choroby i pozwala pacjentowi normalnie funkcjonować. Nieleczona celiakia prowadzi do chronicznego stanu zapalnego w organizmie i nasilenia objawów.

W diecie bezglutenowej surowo zakazane są produkty zawierające pszenicę, żyto, jęczmień i ich przetwory. Dozwolone są naturalnie bezglutenowe produkty oraz przetworzone produkty, których zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (miligramów na kilogram) i są oznaczone jako bezglutenowe, na przykład przez znak Przekreślonego Kłosa.

Mity

Gluten jest tylko w zbożu
Owszem, gluten to białko zawarte w zbożu. Ale gluten kryje się w wielu produktach. Może znaleźć się w jogurtach, wędlinach, mrożonkach, chipsach czy słodyczach, a także w niektórych kawach rozpuszczalnych, serach, przyprawach czy lekach i suplementach.

Gluten można odkroić
Rozpoczęcie diety bezglutenowej zawsze jest trudne. Codziennie trzeba czytać etykiety w poszukiwaniu ukrytego glutenu i szukać dobrego, gotowego chleba i innych produktów. Na szczęście pojawia się coraz więcej firm oferujących produkty bezglutenowe, choć nie zawsze są one dostępne cenowo i smaczne.

Celiakia to rzadka choroba i dotyka tylko dzieci
To nie jest prawda. Celiakia, która występuje u co najmniej 1 proc. Polaków może ujawnić się w każdym wieku.