Leczenie ludzi nie jest prostym zadaniem

Co to jest EBM?

Gordon Guyatt, profesor medycyny i epidemiologii klinicznej na McMaster University w Hamilton w Kanadzie, pierwszy użył określenia "medycyna oparta na dowodach" (EBM) w 1991 roku. Przetłumaczenie tego terminu na język polski jest trudne, ponieważ trzeba zachować jego sens i uniknąć błędów interpretacyjnych. Inne nazwy, takie jak "medycyna oparta na faktach", "ewaluacja badań medycznych" lub "praktyka medyczna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach" (POWAP), nie oddają w pełni istoty EBM. Chociaż te nazwy podkreślają znaczenie wiarygodnych danych z badań klinicznych, to jednak zdecydowano się pozostać przy oryginalnym określeniu. Oznacza to, że trzeba wziąć na siebie odpowiedzialność za właściwe rozumienie EBM.

Jak rozumieć EBM?

Nazwa "medycyna oparta na dowodach" (EBM) nie sugeruje, że same dane z badań naukowych są wystarczające do podejmowania decyzji klinicznych, ani że odgrywają one najważniejszą rolę w tym procesie. Termin ten po prostu podkreśla, że dane z badań naukowych są niezbędne i należy je umiejętnie wykorzystywać. Historia wiarygodnych badań klinicznych jest stosunkowo krótka, ponieważ pierwsze badanie z randomizacją zostało opublikowane w 1948 roku. Zanim dane te będą przydatne w praktyce klinicznej, należy najpierw trafnie zdiagnozować pacjenta i ustalić dostępne opcje leczenia, co wymaga indywidualnych umiejętności i doświadczenia lekarza oraz uwzględnienia uwarunkowań systemu opieki zdrowotnej. Niemniej jednak, aby rozważyć korzyści i niekorzyści różnych działań diagnostycznych i terapeutycznych, konieczna jest znajomość danych z badań naukowych i umiejętność ich krytycznej oceny pod kątem wiarygodności i znaczenia klinicznego, a następnie odniesienia do konkretnego pacjenta. W końcu należy wybrać optymalne postępowanie zgodne z systemem wartości i preferencjami pacjenta.

EBM, czyli medycyna oparta na faktach, polega na właściwym wykorzystywaniu danych z badań naukowych, co pozwala lekarzom na większą autonomię w podejmowaniu decyzji i przyczynia się do ich satysfakcji zawodowej. Niemniej jednak, pierwszą zasadą EBM jest przypomnienie lekarzom, że dane naukowe same w sobie nie wystarczają do podejmowania decyzji klinicznych, co ilustruje rysunek. W związku z tym, lekarze muszą umiejętnie wykorzystywać dane z badań naukowych w kontekście sytuacji klinicznej pacjenta, biorąc pod uwagę jego preferencje i wartości.\

Zasady EBM nie mają zastosowania jedynie w indywidualnej praktyce lekarskiej, ale również w instytucjach i całym systemie opieki zdrowotnej. Wszyscy decydujący o organizacji, funkcjonowaniu i finansowaniu systemu powinni znać te zasady i rozumieć ich istotę.